Bademcik ve Geniz Eti Ameliyatı
Bademcik ve Geniz Eti Ameliyatı (Tonsillektomi ve Adenoidektomi)
Bademcik ve geniz eti nedir,nerede bulunur,nasıl görülür?
Bademcikler (tonsil) ve geniz eti (adenoid), lenfoid doku denilen ve vücudun bağışıklık sisteminde rol oynayan organlardır. Tonsiller dil kökünün iki yanında yerleşmişlerdir. Adenoid ise burun boşluğunun arka tarafında bulunurlar.Bu durumda bademcikler ağızdan bakılınca görülür fakat geniz eti burundan endoskopik kamera ile girilerek görüntülenebilir.Endoskopik kamera ile muayene yapılamazsa röntgen film ile adenoid hakkında fikir sahibi olunur.
‘Çocuğumda geniz eti varmış.’ ne demek?
Bademcik ve geniz eti ağız ve boğaz bölgesindeki savunma organlarından iki tanesidir. Her çocukta normalde var olan geniz eti hayatın ilk yıllarında aktiftir.Çocuk büyüdükçe bademcik ve geniz etinin gerilemesi,küçülmesi gerekir. Ancak her çocukta bu gerileme görülmez.Geniz eti gerilemez ve büyük kalırsa buna adenoid hipertofisi yani geniz eti büyümesi denir.
Sık bademcik enfeksiyonları nelere yol açabilir?
Adenoid daha çok çocukluk çağının problemi olmasına rağmen tonsil hem çocuklarda hem de erişkinlerde hastalık yapabilmektedir. Sık geçirilen infeksiyonlar, hem hastanın günlük yaşamını etkiler, hem de sık sık ilaç kullanımına neden olur. Ancak geçirilen infeksiyonların en önemli sonuçları kalp kapakçıkları, eklem ve böbreklerin risk altında olmasıdır.
Bademcik ve geniz etinin büyük olması nelere yol açabilir?
Tonsillerin büyük olması; yutma, beslenme ve konuşma sorunları yapar.Uykuda hava yolunu kapatarak hırıltılı solunum,horlama ve uykuda nefes durmasına(uyku apnesi) sebep olur. Ayrıca tonsil üzerinde biriken yiyecek ve doku artıkları ağız kokusu ve hijyen bozukluğuna neden olur.
Adenoid dokusunun büyük olması her şeyden önce burun tıkanıklığına yol açar. Bu hastalarda ağzı açık uyuma,ağızdan salya akması,diş sıkma ve diş gıcırdatma,dönerek uyuma,baş ve boyun bölgesinde aşırı terleme ve horlamaya neden olur. Burun, solunan havanın ısısını ve nemini ayarlar ve bazı zararlı partikülleri tutar. Bu nedenle ağız solunumu yapan hastalarda bazı solunum yolu problemlerine yol açar.
Adenoid hipertrofisi orta kulakta havalanma bozukluğu ve buna bağlı kulak zarında çökme, orta kulakta sıvı birikmesi,işitme kaybı,iletişim bozukluğu olur.Kreş veya ilkokul döneminde bu sorunlar fark edilmezse çocuk hırçın,ilgisiz ve asosyal olarak tanımlanabilir.İşitme azlığı sebebiyle derslerinde başarısız olabilir.
Diş,çene ve yüz kemiklerinde gelişim bozukluğu olup bu çocuklar büyüdüklerinde ortodontik diş tedavisi(tel tedavisi) görebilir.
Büyük geniz eti bir enfeksiyon odağı olup tekrarlayan boğaz iltihabı (farenjit), öksürük ve alt solunum yolu hastalıklarına sebep olabilir.
Ameliyata nasıl karar veriliyor?
Tonsil ve adenoidin alınmasına karar vermek, bazen kolaysa da bazen hastayı belli bir süre takip etmeyi gerektirir. Ameliyata karar verilmesine neden olan durumlar şunlardır:
*Sık sık infeksiyon geçirilmesi: bir yılda 7 kez, birbirini takip eden 2 yılda 5 kez, birbirini takip eden 3 yılda 3 kez bakteriyel bademcik infeksiyonu
*Tonsillerin hava yolunu tıkayacak ve yutmayı zorlaştıracak kadar büyümesi
*Tonsil dokusunun tek taraflı büyümesi (lenfoma veya başka kötü huylu hastalıkların belirtisi olabileceğinden)
*Bademcik üzerinde ağız kokusuna neden olabilecek şekilde sık sık birikim olması(bademcik taşı oluşumu)
*Adenoid dokusunun nefes almayı bozacak kadar büyümesi ve kulaklarda sıvı birikimi olması
*çocuklarda kilo alımı ve boy uzamasında duraksama
*Sık sık sinüzit ve alt solunum yolu problemlerine neden olması
Ameliyat yaşı ne zaman olmalı?
Ameliyat için kesin bir yaş yoktur. Hastalığın hastaya verdiği zarara göre karar verilir. Sık kabul edilen durum tonsil ameliyatı için hastanın 3 yaşını doldurmasıdır. Adenoid alınması ise 1 yaşında dahi yapılabilir. Birçok kez çocuk büyüsün diye beklemek hastaya zararlı olabilmekte ve tedavi başarısını düşürmektedir.
Ameliyat genel anestezi ile mi yapılıyor?
Tonsil ve adenoid dokusunun alınması genel anesteziyi gerektirir. Hastaya ameliyat öncesi 15-20 dk önce odasında meyve suyu içerisinde bir ilaç içirilir.Bu ilaç sayesinde korku, kaygı,stres ve heyecan azaltılır.
Ameliyat nasıl yapılıyor?Tampon veya dikiş oluyor mu?
Hem tonsil hem adenoid ameliyat ağız içinden yapılır.Cilt üzerine herhangi bir kesi yapılmaz,dikiş atılmaz.Tonsillerin alınması Thermal welding aleti ile etrafındaki kapsül ile birlikte çıkarılması şeklinde olur.Thermal welding cihazı kanama riskini azlattığı gibi operasyon sonrası ağrı oluşumunu da minimuma indirir. Adenoid ameliyatı ise büyümüş dokunun kazınması şeklindedir. Ameliyat süresi genellikle kısadır ve 30-60 dk arasında değişir.Ameliyatta tampon konmaz,ameliyat sonrası tampon alınması gibi bir süreç olmaz. Ameliyat sonrası genellikle hastane yatışı gerekmez. Bazen özellikle kanama riski açısından 1 gece hastanede kalınması gerekebilir.
Erişkin ameliyatlarında farklılıklar var mıdır?
Erişikinlerde bademcik ameliyatları horlama,uyku apnesi sebebiyle daha çok yapılmaktadır.Ayrıca ağız kokusu da sık karşılaştığımız ameliyat sebebidir.Erişkinlerde ağrı ve kanama riski çocuklara göre daha fazladır.İyileşme süreci daha uzun sürebilir.Ağrı kesici tedavisini 1 hafta-10 gün süre ile kullanmamız gerekebilir.
Ameliyat öncesi ve sonrası nelere dikkat etmeliyiz?
Ameliyattan 1 hafta önce kan sulandırıcı ilaçlar (aspirin,kumadin,plavix vb.) kesilmelidir.Hastanın başta bademcik enfeksiyonu olmak üzere başka bir enfeksiyonu olmamalıdır.
Operasyon sonrası oluşabilecek komplikasyonlar ise ağrı ve kanamadır. Erişkin hastaların ağrı ve kanama riski daha fazladır. Hafif ateş yüksekliği olabilir,bol sıvı alımı ve ateş düşürücüler ile kolaylıkla normale döner.
Operasyon sonrası soğuk ve yumuşak gıdalar tercih edilir.Soğuk süt, çorba, meyve suyu, muhallebi, dondurma gibi besinler idealdir.Bu diyet 1 hafta kadar uygulanır.Operasyon sonrası boğaz kısmında beyaz renkli iyileşme dokuları oluşur .Bu durum herhangi bir enfeksiyon bulgusu değildir.Ayrıca bu iyileşme döneminde ağız kokusu oluşabilir.